Im dłużej żyję, tym częściej zauważam jak bardzo prawdziwe są słowa Bertranda Russella, który zauważył:
to smutne, że głupcy są tak pewni siebie, a ludzie mądrzy, tak pełni wątpliwości.
Zjawisko to zostało opisane w psychologii jako efekt Dunninga-Krugera.
Polega ono na tym, że osoby niewykwalifikowane w jakiejś dziedzinie życia mają tendencję do przeceniania swoich umiejętności w tej dziedzinie, zaś osoby wykwalifikowane mają tendencję do zaniżania oceny swoich umiejętności.
Badacze Kruger i Dunning zwrócili uwagę na liczne wcześniejsze badania, które zdają się sugerować, że w przypadku zdolności tak różnorodnych jak obsługa pojazdów mechanicznych, gra w szachy czy tenisa „ignorancja częściej jest przyczyną pewności siebie, niż wiedza” (jak to ujął Charles Darwin).
Postawili oni hipotezę, że w przypadku zdolności, którą każdy może posiąść w większym lub mniejszym stopniu, osoby niekompetentne:
- nie dostrzegają swojego niskiego poziomu zdolności,
- nie potrafią prawidłowo ocenić poziomu zdolności u siebie,
- nie potrafią prawidłowo ocenić poziomu zdolności u innych,
- rozpoznają i uznają swój niski poziom zdolności dopiero po odpowiednim treningu danej umiejętności.
Zjawisko to można także zaobserwować w procesie kształcenia. Nowicjusze w danej dziedzinie mają wysoki poziom arogancji i i wiary w swoją nieomylność. Przy dokładniejsze analizie okazuje się, że najzwyczajniej brakuje im podstaw.
